Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Psikiyatrisi Uzman Dr. M. Zeki TANIRCAN Şanlıurfa Gazetesine yaptığı açıklamada ; Sınav kaygısı, öncesinde öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygı olarak tanımlanır. Bireyin sınava yüklediği anlamlar, sınavla ilgili zihinde oluşturulan imaj, sınav sonrası duruma ilişkin atıflar ve sınav sonrası elde edilen kazanımlara verilen önem sınav kaygısı oluşumu üzerinde etkilidir. Huzursuzluk, endişe, tedirginlik, sıkıntı, başarısızlık korkusu, çalışmaya isteksizlik, mide bulantısı, taşikardi, titreme, ağız kuruluğu, iç sıkıntı, terleme, uyku düzeninde bozukluklar, karın ağrıları vs. bedensel yakınmalar, dikkat ve konsantrasyonunda bozulma, kendine güvende azalma, yetersiz ve değersiz görme sık görülen belirtilerdir. Öğrencinin başarısında belirli bir düşüş gözlenir. Ders çalışmayı erteleme, sınav ve hazırlığı hakkındaki konuşmayı reddetme vardır. Soru sorulmasından rahatsız olurlar. Dikkat dağınıklığı, odaklanamama, fiziksel yakınımlarda dikkat çeken bir artış (karın ağrısı, mide bulantısı, terleme, uyku düzensizliği, iştahsızlık ya da tersine aşırı yeme, genel mutsuz bir ruh hali vb.) çok çalışmasına karşın performans düşüklüğü kaygının varlığını gösterir. Öğrenilenleri aktaramama, okuduğunu anlamama, düşünceleri organize etmede zorluk, dikkatte azalma, sınavın içeriğine değil kendisine odaklanma, zihinsel becerilerde zayıflama, enerji azlığı, fiziksel rahatsızlıklar sınav kaygısının başlıca etkileridir. Sınav kaygısı gerçek dışı beklenti ve yorumlar içerdiğinden yanıltıcıdır. Öğrenciyi farkında olmadan kendi davranışını denetleyemez hale getirir. Gerçekçi olmayan düşünce biçimlerine sahip olmak kaygının oluşmasında en önemli süreçlerdir. Bunaltıya eğilimli kişilik yapısı ( mükemmeliyetçi, rekabetçi ) olanlarda daha sık görülür. Sosyal çevrenin beklentileri ve baskısı da önemli bir etkendir. ‘Sınava hazır değilim’, ‘Bu bilgiler çok gereksiz ve saçma. Nerede ne zamn kullanacağım ki?’ ‘Sınavlar niye yapılıyor, ne gerek var?’ ‘Bu bilgiler gelecekte benim işime yaramaz, sınava hazırlanmak için gerekli zamanım yok, bu konuları anlamıyorum, biliyorum bu sınavda başarılı olmayacağım, çok fazla konu var, sınav kötü geçecek’ bu düşünceler sıklıkla gözlenen olumsuz otomatik düşüncelerdir. Yapmam gereken nedir? ‘’Yapabildiğimin en iyisini yaparım’’ olabilecek en kötü şey ne ‘’Dünyanın sonu değil, telafisi var’’ Bunda başarısız olmam her zaman olacağım anlamına gelmez’’ ‘’ Yeterli zamanımın olmadığı doğru, ancak olan zamanımı en iyi şekilde nasıl kullanabilirim? Tüm kaynakları çalışmasam bile, önemli bölümlere öncelik vererek sınava hazırlanabilirim, hiç olmazsa bu bölümlerden puan kazanırım. ‘’ ‘’Başarırsam hayatımın önemli bir dönüm noktasını aşacağım, başarısız olmam tembel ve beceriksiz olduğumu göstermez, daha fazla çalışmam gerektiği anlamına gelir, zamanı kendi yararıma kullanmak benim elimde’’ gibi düşünceler kaygıyla başa çıkmak için alternatif düşüncelerdir. Düşünce ve inançları sorgulamak (gerçekçi olmayan düşünme alışkanlıklarını farklı bir gözle yeniden değerlendirmek, nefes alma egzersizleri, gevşeme egzersizleri, kaygıyı bastırmaya değil, onu kabul etmeye ve tanımaya çalışmak, düşünceleri durdurma tekniği, dikkatini başka noktalara odaklama tekniği kullanabilecek başa çıkma yollarıdır. Bunun dışında düşünceleri durdurma, dikkatini başka noktalara odaklama. ‘’Hayatta başarılı ve mutlu olabilmek için sınavı kazanmaktan başka yol yoktur, mutlaka kazanmalıyım, kazanmazsam kimsenin yüzüne bakamam, sınav benim kim olduğumu gösterir, yetersizim hiçbir şey yapamayacağım’’ değişmesi amaçlanan başlıca inançlardır. Öncelikle sınava yoğunlaşmayı ve sorulara odaklanmayı sağlayan, düşünceleri organize etmede, dikkati toplamada yardımcı olan, olumsuz düşünmeyi ve telaşa kapılmayı engelleyen, kontrol duygusunu geliştirerek başarıya yardım eder. Gerçek performansı sergilemede önemli rol oynayan bir yaklaşımdır. Çalışma alışkanlıklarını ve sınava ilişkin tutumları gözden geçirerek yeni bir zihinsel yapılanma yapmaya çalışmak gerekir. Zamanı iyi kullanmalıdır, beslenme ve uykuya dikkat edilmelidir. Sınava yönelik çalışmaları son güne/ geceye bırakmamak önemlidir. Uygun yöntemlerle kaygının azaltılmasını sağlamak gerekir. Olumsuz otomatik düşüncelere karşı alternatif açıklamalar getirme, kontrolün kendisinde olduğunu hatırlama, yanıtlayabileceği sorulardan başlama, kaygıyı azaltmaya yönelik teknikler kullanma (hızlı gevşeme, dikkat arttırma teknikleri, kontrollü nefes alıştırması) sınav esnasında yapılabilecek bazı çalışmalardır.Kendini ödüllendirme, keyif veren etkinlikler, eksiklikler üzerinde düşünme ve geleceğe yönelik yani planlama yapılabilecek aktivitelerdir. Aile için sınavın ne anlam ifade ettiği, sınava yönelik tutum ve yaklaşımları önemlidir. Sıklıkla aileler kendi kaygılarını çocuklarına yansıtmaktadırlar. Çocuktan yüksek beklentilerin olması, ayrıntılarla aşırı uğraş sergilemeleri ve sınavı bir araç değil amaç olarak görmeleri oldukça önemlidir. Aileler sınırlarının farkında olmalıdırlar, güven ve sorumluluk vermeli, önemsemeli, olumlu geri bildirimde bulunmalıdırlar. Sınava ilişkin konuşmalarda özenli davranmalı, gerçekçi olmalı, akranlarıyla karşılaştırmaktan kaçınılmalıdır. Duygu ve düşünce paylaşımı, empati önemlidir, sınavı yüceltmeme, ölüm kalım sorunu yapmama, yüreklendirici davranma önerilmektedir. Çocuklar koşulsuz sevilmelidir, aile bireyleri uygun rol modeli olmalı, uygun aile ortamı sağlamalı ve uygun problem çözme davranışları geliştirilmelidir. Bir ruhsal bozukluk ortaya çıkmışsa ( depresyon, anksiyete bozukluğu, uyku bozukluğu vs. ruhsal belirtilerden dolayı işlevselliğinin bozulması, kaygıyla başa çıkmak için uygun olmayan yollar kullanma, davranış bozukluklarının görülmesi psikiyatrik destek gerektiğinin başlıca göstergeleridir.Unutulmamalıdır ki; Cesaret; umutsuzluğa rağmen ilerleyebilme yetisidir.dedi.
GÜNDEM
27 Aralık 2018 - 17:29
Sınava yönelik çalışmaları son güne bırakmamalı
Tanırcan, Bireyin sınava yüklediği anlamlar, sınavla ilgili zihinde oluşturulan imaj, sınav sonrası duruma ilişkin atıflar ve sınav sonrası elde edilen kazanımlara verilen önem sınav kaygısı oluşumu üzerinde etkilidir.
GÜNDEM
27 Aralık 2018 - 17:29