Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatındaki her detay, tarih araştırmacıları ve halk için büyük önem taşımaktadır. Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu’nun birçok şehrinde görev yapan Atatürk’ün, özellikle Güneydoğu illeriyle ilgili bağlantıları sıkça gündeme gelir. Bu noktada en çok sorulan sorulardan biri de Atatürk’ün Şanlıurfa’da savaşıp savaşmadığıdır.
Atatürk’ün Milli Mücadele’deki Görev Alanları
Mustafa Kemal Atatürk, 1919’da Samsun’a çıkışıyla birlikte Anadolu’da Milli Mücadele’nin lideri olmuş ve pek çok şehirde halkı örgütlemiştir. Sivas, Erzurum, Ankara ve Amasya gibi merkezlerde önemli kongrelere öncülük etmiştir. Güney Cephesi’nde ise Maraş, Antep ve Urfa halkı, Atatürk’ün doğrudan cephede bulunmasından ziyade, onun yönlendirmesiyle verilen mücadelenin bir parçası olmuştur. Bu nedenle Şanlıurfa’daki mücadele, yerel halkın direnişiyle öne çıkarken Atatürk’ün stratejik liderliğiyle desteklenmiştir.
Urfa’nın Kurtuluş Mücadelesi ve Atatürk’ün Katkısı
Şanlıurfa, 1919 yılında İngiliz işgaline uğramış, kısa süre sonra Fransız kuvvetlerinin kontrolüne geçmiştir. Bu dönemde şehir halkı büyük bir direniş başlatmıştır. Urfalılar, yerel milis güçleri örgütleyerek işgalcilere karşı koymuştur. Atatürk, Urfa’daki mücadelenin planlama ve örgütlenme aşamalarında bizzat yönlendirmelerde bulunmuş, bölgedeki komutanlarla iletişim halinde olmuştur. Ancak doğrudan cephede savaşmamıştır. O dönem Ankara’da milli direnişi organize eden Atatürk, Urfa’daki gelişmeleri yakından takip ederek hem askeri hem de lojistik destek sağlamıştır.
Şanlıurfa’nın Kurtuluşu ve Atatürk’ün Rolü
11 Nisan 1920’de Urfa halkının destansı mücadelesi sonucunda şehir işgalden kurtulmuştur. Bu tarih, bugün Şanlıurfa’nın kurtuluş günü olarak kutlanmaktadır. Atatürk, Urfa halkının kendi iradesiyle kazandığı bu zaferi her zaman takdir etmiş, şehrin milli mücadeledeki yerini vurgulamıştır. Mustafa Kemal, daha sonra yaptığı konuşmalarda Urfa’nın kahramanlık örneğini Anadolu’daki diğer illere de örnek göstermiştir.
Atatürk’ün Urfa’ya Verdiği Önem
Atatürk, savaş yıllarında Şanlıurfa’da doğrudan bulunmamış olsa da Cumhuriyet’in ilanından sonra bölgeye özel bir değer vermiştir. Urfa halkının gösterdiği kahramanlığı unutmamış, şehre “Şanlı” unvanının verilmesine öncülük eden isim olmuştur. Bu unvan, 1984 yılında resmileşmiş olsa da Atatürk’ün döneminden itibaren halk arasında Urfa’nın kahramanlık destanı her zaman saygıyla anılmıştır.
Atatürk ve Güney Cephesi’nin Genel Değerlendirmesi
Güney Cephesi’nde verilen mücadele, Kurtuluş Savaşı’nın en kritik safhalarından biri olmuştur. Maraş, Antep ve Urfa’da halkın örgütlenmesi, Atatürk’ün liderliği ve yönlendirmesiyle başarıya ulaşmıştır. Atatürk cephede savaşmamış olsa da stratejik kararlarıyla bu direnişin başarısında büyük rol oynamıştır.
Atatürk, Şanlıurfa’da doğrudan savaşmamıştır. Ancak Urfa halkının verdiği kurtuluş mücadelesine hem moral hem de stratejik anlamda katkı sağlamış, bu kahramanlık destanını her fırsatta övgüyle anmıştır. Şanlıurfa’nın bugün “Şanlı” unvanını taşıyor olması da bu tarihi bağın en önemli göstergelerinden biridir.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım