Türkiye Dünyada fıstık üretiminin %35’ ine sahip bulunuyor. İran ise %38’ine sahip bulunuyor. Türkiye’nin üretimdeki payı ise %12 civarında bulunuyor. Türkiye’de fıstık üretiminde verim düşük bulunuyor. Türkiye’de yaklaşık 240 bin ton üretiliyor. Türkiye’nin üretim alanı Amerika’nın üç katı, ancak verimi ise yarısını ancak buluyor. Gaziantep’te 75 bin ton, Şanlıurfa’da ise 48 bin ton üretim yapılıyor. Gaziantep fıstık üretiminde verimi yükseltmek için Nestle Damak ve Tema Vakfı İş Birliği ile ‘’ Fıstığımız bol olsun’’ projesini başlatarak 92 köy ile 177 bahçede çalışma yürüterek 23 örnek bahçe de oluşturdu. Bahçe sahiplerine ise toprak işleme, hastalık ve zararlılarla mücadele, budama ve gübreleme, aşılama ve organik tarım yetiştiriciliği, modern bahçe tesisi gibi konularda eğitim verildi. Gaziantep’te fıstık üretimi mevcut ekim ve üretim alanı artmadan verim arttı. Şimdi Şanlıurfa Türkiye fıstık üretiminde yaklaşık 48-50 bin ton ile ikinci sırada bulunmasına rağmen bu gibi çalışmaların yaygın olarak Urfa’da yapılmıyor. Mevcut üretim alanlarına daha çok verim alınması hem ekonomiye, hem üreticiye hem de ilin ekonomisinin artmasına katkı sağlayacaktır.
Açmaz; Fıstıklarımıza bakım yapmıyoruz.
Şanlıurfa esnaf Ahmet Açmaz Şanlıurfa Gazetesine yaptığı açıklamada ; Bizim fıstık alanımız Gaziantep’e göre Adıyaman’a göre daha fazla. Lakin bilimsel değil bizimkiler. Örneğin çitilimizi dahi ekerken sertifikalı olmuyoruz. Fıstıklarımıza bakım yapmıyoruz. Bunu üniversitemizin araştırıp gerekirse mühendislerini fıstıkçı ve köylü kardeşlerimizle kooperatif yoluyla yönlendirmesi lazımdır. Gerekirse sulama sistemine geçilmesi lazım. Bunları numaralandırıp kontrol altına alınıp üniversiteye ne zaman süreceklerini, ne zaman ekeceklerini, ne zaman budama yapacaklarını buna üniversitenin öncülük etmesi lazım. Ama bizde maşallah üniversitemiz bu konuda hiç duyarsız. Zaten fıstıklık yerlerimizde hep kıraç yer. Çünkü biraz daha kıraç yerlere ekmişiz. İlerde bu kanallarımız daha uzak yerlere gelirse fıstıklarımızda inşallah bundan sonra daha iyi olur. Ama sulanması gerekir. Su biraz daha verimi arttırır. Fıstığın olduğu bölgelerde suyun olmayışıdır. Kıraç yerler yani bizim köylülerin fıstıkları ektiği bölgeler kıraç bölgelerdir. Düz tarlaların olmayışıdır. Bide Şanlıurfa yağışta almıyor. İlerde her köye kanallar gittiğinde fıstığa da çekilir. Üniversitenin biraz bunlara öncelik yapması gerekiyor. Çiftçi kardeşlerimizden de kuraklığın olduğu yıl gerekirse kendi imkanları ile sulasınlar. Azda olsa fıstığın köküne su versinler. Daha nemli kalır daha uzun ömürlü daha verimli olur fıstık. Birazda olsa sulasınlar. Biz fıstık için bir kere bir komisyon kurmamız lazım. Valilik öncülüğünde bunu yapmalıyız. İş adamları öncülüğünde yapmalıyız. Sanayi ticaret odası, ziraat odaları bir komisyon kurmamız lazım. Bu komisyon etnik tanıtıma başlaması lazımdır. Fıstığın bizim olduğunu kaç metrekareye ektiğimizi, kaç ton üretim aldığımızı, Şanlıurfa’nın Türkiye’nin em ileri fıstık üreticisi olduğunu, bunu bir kere ülkemize tanıtmamız lazım. Biz kendi komisyonumuzu kurarsak, üniversite, ziraat odaları, iş adamları, fıstığımızın reklamını güzel yaparsak, tanıtımını yaparsak, bu fıstığın Şanlıurfa’nın olduğunu, gerekirse bütün gıda fuarlarında bunu tarlalarımızda tek tek gösterip sergilersek, bu komisyon güzel bir çalışma yaparsa bütün dünyada anlar ki bu fıstığın Şanlıurfa’nın olduğunu. Budur eksiklik. Ekleyeceğim şudur. Burada Devletimin, Belediyemin, üniversitemin, valiliğimin buna daha duyarlı olmasıdır. Önce encümen azaları, il encümen azaları, iş adamları derneği, esnaflar odası, ziraat odaları önce bir komisyon kurmalılar. Bu komisyon Şanlıurfa’nın gıda da hangi ürünün kendisinin ise onun tanıtımını, daha geliştirmesini, veriminin daha da arttırılması için çalışma yapmaları lazım. Bir kere buradan başlayacaklar.
Topal; Bunun maalesef üretimi var ama gerekli reklam ve tanıtımı olmadığından dolayı maalesef şuan ön planda ülkemizde Antep, dünyada İran, Suriye Şam fıstığı diye geçmekle birlikte dünyada bu isimler adı altında geçmektedir.
Şanlıurfalı esnaf Fatih Topal , Şimdi şehrimiz Türkiye de en çok fıstık üretimi yapan şehirlerden biri Urfa’dır. Dünyada ise Amerika başı çekmekle beraber, İran, Suriye ve kanada bölgelerinde yetişen bir bitkidir. Bu Ortadoğu bölgesinde ise en çok üretim yapan yerlerden biri Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa olmasının en büyük sebeplerinden biri ise yüz ölçümü bakımından ve fıstığa en el verişli bir bölge olduğu için burada üretimi çok fazla oluyor. Bunun maalesef üretimi var ama gerekli reklam ve tanıtımı olmadığından dolayı maalesef şuan ön planda ülkemizde Antep, dünyada İran, Suriye Şam fıstığı diye geçmekle birlikte dünyada bu isimler adı altında geçmektedir. Bunun Urfa da gerek tanıtım ve üretimi reklama yönelik üretimi tanıtımı yapıldığı takdirde yine Urfa fıstığı adı altında çok büyük bir süse yapıp dünyada da marka olacağına inanıyorum. Bununda gerekli yetkililer tarafından özel sektöre destek verilerek bu şekilde bir üretimin artırılacağına inanıyoruz. Şimdi bizim ülkemizde, bizim şehrimizde sanayi çok ağır bir şekilde ilerliyor. Burada özellikle son zamanlarda altıncı bölgeyle birlikte dışarıdan biz üretim alanlarını genişletmeye başladık ama bunu genelde pamuğa dayalı bir üretim gerçekleşiyor. Diğer ağır sanayi maalesef ve maalesef çok az bir yoğunlukta gelişiyor. Bu fıstık üretiminde de bir paketleme ve tanıtımı iyi bir şekilde olması gerekiyor. Fıstık sadece kurutma fabrikaları ve kavlatma fabrikaları diye geçiyor. Bunlar yine Urfa da toplanıyor burada kavlatılıyor ve buradan Antep’e gönderiliyor, Antep bunu paketleyip bütün ülkeye hatta dünyaya yaygın bir şekilde yayılıyor. Bizim Urfa fıstığının en büyük özelliklerinden biri yağlı bir bitki olması diğer fıstıklara göre özellikle Mardin ve Siirt’te yetişen, İran ve Şam’da yetişenden farklı olarak tamamen sanayi bir tarafı da vardır. Özellikle fabrikasyon olarak üretilen baklava ve diğer çikolata türlerinde kullanılan bir fıstık türüdür. Diğer fıstıklar sadece yemişlerde kullanılıyor. Bir sanayide kullanılmıyor. Dolayısıyla bizim fıstık fabrikasyon olarak çikolatasında baklavasına bütün fıstıklar.
Kaçak; Türkiye de en çok fıstık üretimini yapan yer Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa da kim ne derse desin Türkiye de fıstık Şanlıurfa’nındır. Bunun markası da Urfa’nındır, üretimi de Urfa’nındır.
Şanlıurfa lokantacılar ve tatlıcılar oda başkanı Mehmet Kaçak Şanlıurfa Gazetesine yaptığı açıklamada ; Biliyorsunuz Amerika vampir bir devlet. Vampir devletin yapmış olduğu Türkiye’ ye karşı yöntemi şudur. Bizlerin kanını eme eme zaten bitirmiştir. Bu güne kadar Amerika hangi sözünde durmuş. Bizlerin yanında olmasına rağmen yapmış olduğu bütün kötülükler, dışarıdan PKK’yı destekleyen bir Amerika bugün bizimle dost olması mümkün değil. Dost görünüp düşman olan bir ülkedir. Dünyada böyle bir müttefik görülmemiştir. Eğer Türkiye’de bu gün önce peygamberler şehri olmak üzere Türkiye’nin gündemine baktığımız zaman hiçbir kuvvet bizi yıkamayacaktır. Bugün Amerika’nın yapmış olduğu çifte standart hep diğerlerine karşı ön planda. Bizlere de yapmış oldukları her zaman için kötülükten başka bir şey değildir. Bunlar birer vampirdir. Vampirden dost olmaz. Bunlar kan emici. Yıllardık aynı konumda olmasına rağmen bizlerin onların yanında Türkiye cumhurbaşkanı yanında olmasına rağmen eğer bu yanlışlar yapılıyorsa, tavşan kaç tazı yakala misali, bugün Türkiye’nin başına bazı şeylerin yapıla bilmesi için bunların ifade ettiği konular şudur, Türkiye’yi bizzat bölmeye çalışıyorlar. Türkiye ALLAH’IN izniyle ne bölünür nede parçalanır. Çünkü bu diyarda peygamberler yaşamış ve bugün bir Amerika değil bin Amerika da gelse bu devlet yıkılmaz yıkılmayacaktır.Türkiye’deki gündeme baktığımızda Şanlıurfa, bugün baraj bizde, sulamalara gelince kişi eğitim almamış ise üretimi nasıl alacak. Düşünün ki tüm kurumlara baktığımız zaman bu memleketin fıstığı hemen hemen Türkiye’de üçte biri bizdedir. Bunları görmeyen kardeşlerimiz çok yanlış gündemdeler. Çünkü bu memleketin gelir kaynağı diyelim ki fıtık, bugün Türkiye de aslında en büyük noktada olan bir şehirdir. Ama ne hikmetse çiftçi kardeşlerimiz bu gündeme baktığımız zaman gerekeni yapamamıştır ve burada denetlenme olmadığından dolayıdır. Şanlıurfa da ne istersen var güneş var, toprak var, gıda maddesi var. Her şey bizde ama ne hikmetse bizler bunu neden yapamıyoruz. Eğitimin alınmadığı bir yerde hiçbir şey üretilmez.Çiftçilerimize şunu öneriyoruz. Sevgili çiftçi kardeşlerimiz, ne olursa olsun yetkililer ile görüşün. Bu ürünlerinizi daha ileriye götürmek için daha çok verim elde etmek için ne yapmalıyız? Oradan gereken bilgileri alıp o şekilde üretime başvursunlar. Dünyada dahi üretimin olmadığı bir yerde her şey tükenir. İnşallah çiftçi kardeşlerimizde gereken bilgileri alır ve bu gereken bilgilerle inşallah verimi daha da çoğaltırlar. Bu memleketin atıyorum bir ton değil yüz bin ton olsa bu kardeşlerimiz güzel çalışırsa güzel bilgi alırsa bunları mutlaka çözebilirler.Türkiye de en çok fıstık üretimini yapan yer Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa da kim ne derse desin Türkiye de fıstık Şanlıurfa’nındır. Bunun markası da Urfa’nındır, üretimi de Urfa’nındır. Urfa da ne yapılırsa yapılsın Türkiye’nin en çok üretim yapan yeri Şanlıurfa’dır.Biliyorsunuz ki gıda mühendislerimiz var. Buna benzer işte üniversiteden gereken bilgilerin alınması ve oradaki yetkililerin bu konulara el uzatması, üniversitemiz ve gıda mühendislerimizle çalışıp bunu daha da ileriye götürebilmemiz için gereken bilgilerin bizzat üniversitedeki hocalarımızla gıda mühendislerimizle buluşup burada nasıl bir çözüm buluruz onu anlatmamız lazım. Ve burada da bir eğitim konumuna gelmemiz lazım ki bu Şanlıurfa da her şeyin daha iyiye daha güzele gideceğine inanıyorum. Yeter ki bileri yönetenler de üreten kardeşlerimize sahip çıksın.Genelde gıdayla ilgilenen mühendislerimiz var. İşte üniversitemiz var. Bu kardeşlerimizi zaman zaman toplayıp bu kurslara almaları gerekiyor. Bu memleket için çok önemli bu sadece bir fıstık olayı değil. Bütün gıda maddeleri ile memleketin gelir kaynağı biliyorsunuz tarım şehri olduğumuz için bu tarım şehrinde bütün gündemlerin daha ileriye gitmesi için zaman zaman toplanıp burada gereken bilgileri almaları gerekir. Toplanıp bu memleketin gıdasıyla ilgili konulara hakkında bazı toplantılar yapmaları lazım. Bunlar çok önemli yeter ki yetkili merciler sahip çıksınlar. Bu memleketin güzelliği her zaman için Türkiye’nin en güzel şehirlerinden biri olan Şanlıurfa’dır. Burada ne istersen yetişir. Fakat bizlere yetkili merciler, köylü kardeşlerimize, çiftçi kardeşlerimize sahip çıkmalı ve bunlara destek olmalı ki bunların üretimlerini daha ileriye götürmeleri için daha güzel şeyler yapmaları lazım. Dedi.
Fıstık; Fıstığı ilk olarak Eti’lerin yerleştikleri Güney Anadolu’da kültüre alınmış ve M.S. birinci yüzyılda Suriye valisi Vitellus tarafından Roma’ya götürüldüğü Plinius tarafından bildirilmiştir. Fıstık buradan Afrika ve diğer Avrupa ülkelerine yayılmış ve daha o çağlarda kral sofralarına girmiş olması, iyi kültür çeşitlerinin bulunduğunu ve meyve değerinin bilindiğini göstermektedir. Ülkemizde yapılan arkeolojik kazı çalışmalarında milattan en az 7 bin yıl öncesine ait fıstık fosillerine rastlandığı ve bu meyvenin daha o dönemlerde insanlar tarafından tüketildiği belirtilmektedir
M.Ö. 1800’lü yıllarda fıstık ağaçlarının Babil kralı Merodach-Baladan’ın bahçelerine dikildiği bildirilmiştir. Fıstık ile ilgili ilk tarihi bilgilerin, Suriye’de M.Ö. 1. yüzyılda Poseidon tarafından yazıldığı ve fıstık kültürünün İspanya’ya ve muhtemelen Roma İmparatorluğuna bağlı Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Yakın Doğu bölgelerine Flavio Pompeo tarafından yayıldığı, bununla birlikte fıstık kültürünün Orta Asya’ya yakın olan antik Pers İmparatorluğunda başladığı bildirilmektedir
Fıstığın anavatanı, kültür çeşitlerinin oluşum ve gelişim merkezi ve en önemli gen kaynağı, Küçük Asya, Kafkasya, İran ve Türkmenistan’ın yüksek kısımlarını içine alan Yakın Doğu bölgesidir. Birçok yabani Pistacia türlerinin doğal ve yaygın olarak bulunduğu Orta Asya gen merkezinde fıstık yetiştiriciliği günümüze kadar önemli bir gelişme gösterememiştir. Türkmenistan’ın Afganistan ve İran sınırında bulunan Bathız Doğal Koruma Alanında 800 yıllık erkek ve dişi fıstık ağaçları görülmüştür
Dünya fıstık üretiminde, ülkemiz İran ve A.B.D.’den sonra üçüncü sırada yer almakta ve bizden sonra Suriye gelmektedir (FAO, 2010). İran ve A.B.D.'de sulu koşullarda ve çoğunlukla birinci sınıf tarım arazilerinde üretim yapılırken, Türkiye ve Suriye'de tamamen kuru koşullarda ve çoğunlukla kıraç arazilerde üretim yapılmaktadır. Ancak son yıllarda GAP projesi kapsamında sulama olanaklarının genişlemesiyle birlikte fıstık alanlarında sulamanın yapılmaya başladığı görülmekte ve bu ilimizde en üst düzeye yaklaşmaktadır. Yine son yıllarda ilimiz Şanlıurfa’da, yeni fıstık bahçeleri tesis edilmekte ve üretim alanlarımız hızla genişlemektedir.