UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunan, dünyanın en eski yerleşim bölgelerinden Harran Ören Yeri'nde, baklava dilimi desenli tarihi ekmek kalıbı ortaya çıkarıldı.
Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Harran Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, yaptığı açıklamada, Kültür ve Turizm Bakanlığının finansmanı, Şanlıurfa Valiliği ve Büyükşehir Belediyesinin desteğiyle “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında ören yerindeki arkeolojik kazı çalışmalarının sürdüğünü belirtti.
Dünya tarihinde Harran’ın, önemli bir bilim ve yerleşim merkezi olarak ön plana çıktığını ifade eden Önal, yaklaşık 800 yıl önce Moğol istilası sırasında tarihi kentin yağmalanıp yıkıldığını hatırlattı.
Önal, Harran Ulu Camii’nin kuzeyinde yer alan kalıntılarda, tarihi aydınlatacak çok sayıda eserle karşılaştıklarını anlattı.
Buluntuların, gerekli bilimsel çalışmaların ardından ziyaretçilerin beğenisine sunulmasının planlandığını aktaran Önal, antik kaynaklardan bölgede 5 medrese olduğunu bildiklerini ve bunlardan ilkindeki kazı çalışmalarında büyük aşama kaydettiklerini ifade etti.
“Baklava dilimi desenli”
Tarih boyunca ekmeğin insan hayatındaki yerine değinen Önal, günümüzde de ekmek ve türevlerinin yapımında çeşitli kalıpların kullanıldığını söyledi.
Harran Medresesi bölümü kazılarında ekmek kalıbı bulduklarını ifade eden Önal, yaklaşık 40 santimetre çapındaki bulgunun sağlam olarak ele geçirilmesinin büyük önem taşıdığını dile getirdi.
Süslemeli olan tarihi eserin, o dönemde yapan kişinin de imzasını ve sanat anlayışını ortaya koyduğunu belirten Önal, şunları kaydetti:
“Bilimin, matematiğin, astronominin, geometrinin, tıbbın, felsefenin ve teolojinin eğitiminin verildiği bu medreselerin tarihte önemli bir yeri vardır. Bu yıl medrese kazımızda tonozlu odaların bulunduğu yerde tandırlar ele geçti. Bu tandırların yanı başında eserimizi bulduk.
Pişmiş topraktan yapılmış, üzerine sanki baklava dilimi desenleri kazınmış bu eserin ekmek kalıbı olarak kullanıldığını tespit ettik. Günümüzden 800 yıl önce yapılmış bir ekmek kalıbı olmalı. Mühür şeklinde de ifade edilse de ‘kalıp’ daha doğru bir ifade olur.
Ekmeğe biçim vermek, güvenli olduğunu belirtmek ve daha iyi pişmesini sağlamak için ekmek kalıpları tarih boyunca kullanılmıştır. Pompei’de de dilimli kalıp desenli, hatta sahibinin adının yazıldığı pişmiş ekmekler bulundu.
İlk defa buğdayın toprakla buluşturulduğu belirtilen Harran’da da bu baklava desenli ekmek kalıbının bulunması, ekmek kültürünün zarifliğini göstermesi açısından önemlidir.
Anılan bezeme, günümüz Urfa pidesindeki ‘kabartma pide’ desenine benzemektedir. Çeşitli bezemeleri olan ekmek kalıpları, günümüzde de ekmekçilikte ve pastacılıkta yaygın olarak kullanılmaktadır.”