Sokak lezzetleri, doğru ortamda hazırlanıp saklanmadığında ciddi besin zehirlenmelerine yol açabiliyor. Bu nedenle vatandaşların seçim yaparken daha dikkatli olması gerekiyor. Besin zehirlenmesi ile ilgili açıklamalarda bulunan Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Mustafa Özel, özellikle yaz aylarında artan sıcaklıklarla birlikte sokak lezzetlerinin riskini önemli ölçüde yükselttiğini belirterek vatandaşları uyardı.
Son dönemde yaşanan besin zehirlenmesi vakaları, ölümle sonuçlanabilen ciddi olaylara dikkat çekiyor. Hızlı, ekonomik ve lezzetli olması nedeniyle tercih edilen sokak lezzetleri, uygun olmayan saklama koşulları ve hijyen eksikliği nedeniyle tehlikeli hâle gelebiliyor.
"Besin zehirlenmesi ciddi bir klinik tablo"
Dr. Özel, besin zehirlenmesinin mikroorganizmalar veya toksinlerle kontamine olmuş gıdaların tüketilmesi sonucu ortaya çıktığını belirterek en sık rastlanan etkenleri şöyle sıraladı:
Salmonella
Staphylococcus aureus toksinleri
E. Coli
Clostridium perfringens
Norovirüs
Vibrio türleri (özellikle deniz ürünlerinde)
"Herkes risk altında ama bazı gruplar daha savunmasız"
Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler besin zehirlenmesine karşı daha hassas. Dr. Özel, özellikle 5 yaş altı çocuklar, 65 yaş üstü bireyler, hamileler, kronik hastalığı olanlar ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananların daha ağır seyirli tabloyla karşılaşabileceğini vurguladı.
"Gıda zehirlenmesi bulaşıcıdır"
Dr. Özel, gıda kaynaklı enfeksiyonların kusma ve dışkı yoluyla çevreye kolayca bulaşabileceğini belirterek, kapalı alanlarda hızlı bulaşma riskine dikkat çekti. Sokak lezzetlerinde riskin başlıca sebeplerini şu şekilde sıraladı:
Uygun olmayan saklama koşulları
Hijyen eksikliği
Denetim eksikliği
Su kaynaklı riskler
Et, tavuk ve deniz ürünleri tezgâhlarda uzun süre açıkta bekleyebiliyor. 5-60°C arası “tehlikeli sıcaklık bölgesi” olarak biliniyor; bakteriler bu aralıkta hızla çoğalıyor. Satıcıların el hijyeni, kullandıkları ekipmanların temizliği ve çiğ ile pişmiş gıdaların ayrı hazırlanması kritik öneme sahip. Özellikle midye gibi ürünlerde deniz suyu temizliği büyük önem taşıyor. Kirli sularda toplanan midyeler, ağır metal ve mikroorganizma riski taşıyor. Salata ve soslarda kullanılan temiz olmayan su da zehirlenmeye davetiye çıkarıyor.
En yüksek risk taşıyan sokak lezzetleri
Midye dolma ve midye tava – Vibrio ve Salmonella riski yüksek
Tavuk döner ve et döner – Yetersiz pişirme ve uzun süre sıcaklıkta bekleme riski
Kokoreç – İç organ temelli kontaminasyon ve hijyen sorunları
Kumpir ve garnitürlü ürünler – Mayonez ve salataların oda sıcaklığında beklemesi risk oluşturuyor
Balık ekmek ve kızartmalar – Kullanılan yağ ve çapraz bulaşma riski
Belirtiler ve dikkat edilmesi gereken durumlar
Belirtiler genellikle 1-72 saat içinde başlıyor ve şunları içeriyor: bulantı, kusma, karın ağrısı, kramp, sulu ishal, ateş, halsizlik ve nadiren kanlı ishal. 24-48 saatten uzun süren kusma veya ishal, kanlı ishal, yüksek ateş, aşırı halsizlik, bayılma hissi ve dehidratasyon belirtileri gösteren risk grubundaki kişiler vakit geçirmeden en yakın hastaneye başvurmalı.
"Basit önlemlerle kendinizi koruyabilirsiniz"
Dr. Özel, sokak lezzetlerinden vazgeçemeyen vatandaşlar için önerilerini şöyle sıraladı:
Satıcı seçimine dikkat edin; kalabalık ve sirkülasyonu yüksek tezgâhları tercih edin
Yemeğin hazırlanışını gözlemleyin
Kullanılan ekipmanların temizliğine bakın
Sıcak-soğuk zincirine dikkat edin; sıcak yemek sıcak, soğuk yemek soğuk tüketilsin
Tezgâhta uzun süre beklemiş yiyeceklerden kaçının
Ellerinizi yemeğe başlamadan önce yıkayın, mümkün değilse dezenfektan kullanın
Midye, tavuk ve et ürünlerine ekstra özen gösterin
Kaynağı belli olmayan midyelerden uzak durun
Tavuk ve et ürünlerinin tamamen pişmiş olduğundan emin olun