Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Tunoğlu, memleketi Kastamonu'nun Devrekani ilçesinde 1999 yılında dünyadaki sayılı örneklerden biri olan ve Asya kıtasında ilk kez keşfedilen "denizlerin dinozoru" olarak bilinen Mosasaurus hoffmanni fosilini nasıl bulduğunu anlattı.
Kastamonu Kent Tarihi Müzesi tarafından 13’üncüsü düzenlenen Bilim Günleri’nin konuğu Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden emekli Prof. Dr. Cemal Tunoğlu oldu. Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası’nda gerçekleştirilen etkinlikte, Tunoğlu, Kastamonu’nun da aralarında bulunduğu dünya genelinde 7 lokasyonda tespit edilen Mosasaurus hoffmanni fosiline ulaşma hikâyesini ve özelliklerini paylaştı.
Prof. Dr. Tunoğlu, memleketi Devrekani’nin Beyler Barajı üst savak noktasında 1999 yılında çene ve 5–7 santimetre uzunluğunda sivri, konik dişlerden oluşan fosil kalıntıları buldu. İncelediği fosilin yaklaşık 65–70 milyon yıl öncesine ait Mosasaurus hoffmanni olduğunu tespit etti. Türkiye’de o tarihten sonra başka bir örneği bulunmayan ve Hacettepe Üniversitesi’nde sergilenen “Denizlerin dinozoru”, dünya genelinde bulunan 7 örnekten biri olarak dikkat çekiyor.
“Asya Kıtasında Tek Fosil, Başka Bir Keşif Yok”
Prof. Dr. Tunoğlu, Devrekani bölgesinde yaklaşık 450 kilometrekarelik veya jeolojik olarak 3 paftalık bir bölgede doktora tezi yaptığını belirterek, doktora tezini tamamladıktan sonra bölgede araştırmalarını sürdürdüğünü söyledi. “Sadece Türkiye’de değil, 44 milyon kilometrekarelik Asya coğrafyasında tek fosil, başka bir keşif yok. Bu bölgedeki Mosasaurus hoffmanni, özellikle Kastamonu ve Devrekani için sahiplenilmesi gereken önemli bir fosildir. Dünyada burası altıncı lokalite. 2014 yılında İtalya’da da bulundu ve yedinci lokalite oldu. Bizim bulduğumuz fosil, Anadolu ve Asya’da ilk olma özelliğini koruyor. 95–65 milyon yıl arasında 30 milyon yıl dünyada hakimiyetini sürdürmüş ve 65 milyon yıl önce yeryüzünden silinmiş” dedi.
26 yıl önce Devrekani’de Beyler Barajı üst savak bölgesinde fosili bulduğunu belirten Tunoğlu, “Taşkın savak dediğimiz baraj inşaat alanında bulunan fosil 17 metre uzunluğundaydı. Çene bölgesinden kuyruk bölgesine kadar devasa bir canlıya aitti. Lokalitenin kazılması sırasında kemikler kamyonlara doldurulup taşınmış. Ben tesadüfen 60–70 santimetrelik iki parça ile 30 santimetrelik iki parçayı buldum. Çekicimle kırmaya başladığımda çene ve çene dişleri ortaya çıktı” diye konuştu.
“Türkiye ve Asya’daki İlk Keşif”
Fosil üzerinde uzman olmadığını belirten Tunoğlu, Fransa’daki Paris Tabiat Tarihi Müzesi’nden Dr. Nathalie Bardet ile iletişime geçtiğini ve Hacettepe Paleontoloji Laboratuvarı’nda birlikte çalışarak fosilin Mosasaurus hoffmanni olduğunu doğruladıklarını söyledi. Tunoğlu, “Bu fosil, devasa Asya kıtasında hâlâ başka bir örneği bulunmayan tek fosildir. Böylelikle toplam 7 lokalitede bulunmuş oldu: Hollanda, Belçika, Fransa, Polonya, Bulgaristan, Türkiye ve son olarak İtalya” dedi.
“O Dönemin Okyanus ve Denizlerinin En İri Canlısıdır”
Mosasaurus hoffmanni’nin ilk kez 1780 yılında Belçika’da bulunduğunu belirten Tunoğlu, “Okyanusların ve denizlerin en iri ve büyük canlısıydı. Dinozorlarla kıyaslanıyor. Denizlerde balık ve yengeçlerle besleniyor, kısa dönem solunum yapıyordu. 1999 yılında Devrekani’de keşfedilen bu fosil, Türkiye ve Asya’daki ilk keşiftir. 65 milyon yıl önce yaşamış ve 30 milyon yıl okyanuslarda hüküm sürmüştür. Dinozorlar ise 65–150 milyon yıl arasında yaşamıştır. Bulunan fosil, şimdiye kadar bilinen en genç Mosasaurus hoffmanni örneğidir” dedi.
“Keşfi Şehrin Kentsel İmajı Haline Getirmeliyiz”
Kastamonu Kent Müzesi Müdürü Arkeolog Dr. Murat Karasalihoğlu ise, “Kastamonu’nun evrene armağanı olan bu keşif, maalesef yeterince bilinmiyor. 1999’da Cemal Tunoğlu tarafından yapılan bu keşif, dünyanın en büyük boyutlu keşiflerinden biridir. Müze olarak en büyük ikinci odayı Mosasaurus hoffmanni’ye ayırdık. Bu buluntu, sadece bilgilendirmek değil, şehrin kentsel imajını oluşturmak açısından da büyük önem taşıyor. Ünik bir buluntunuz ve özelliğiniz varsa, bunu böyle değerlendirmek gerekiyor” ifadelerini kullandı.