Kuruluş tarihi tam olarak bilinmeyen, surlarının M.S. 9. yüzyılda Abbasiler döneminde inşa edildiği tahmin edilen Urfa Kalesi’nde, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izni ve desteğiyle 2020 yılından bu yana kazı çalışmaları sürdürülüyor. Kazılar, Batman Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülriz Kozbe başkanlığında yürütülüyor.
Dört Ayrı Alanda Kazılar Sürüyor
2024 yılı kazı sezonunun mayıs ayında başladığını ve yıl sonuna kadar devam edeceğini belirten Kazı Başkanı Prof. Dr. Kozbe, çalışmaların dört ayrı alanda yoğunlaştığını ifade etti. Kozbe, kaleye dair mimari yapılara ve döneme ait yeni bilgiler elde ettiklerini kaydederek, şu açıklamalarda bulundu:
“Memlük dönemine ait iki katlı olduğu tespit edilen bir idari yapıya ulaştık. Ayrıca bu yapının ön kısmında, Osmanlı'nın son dönemine ait, Urfa evlerine benzeyen yapılar da tespit edildi. Batı burcunda ise daha önce tek bir burç olduğu düşünülüyordu. Bizim kazılarımızla birlikte kuzey ve güney yönlerinde iki burç daha ortaya çıkarıldı. Bu bölge, 11. ve 12. yüzyıla, yani Doğu Roma dönemine tarihleniyor.”
İç Kalede İlk Kaya Mezarına Ulaşıldı
Kazıların en dikkat çekici bulgularından biri ise, kalenin iç kısmında ilk kez bir kaya mezarına ulaşılması oldu. Bu durumun Urfa Kalesi için oldukça önemli bir keşif olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Kozbe, mezarın mimari özellikleri hakkında şu bilgileri verdi:
“Urfa’da kaya mezarları oldukça yaygındır. Kızılkoyun, Kale Eteği ve Güney Eteği Nekropolleri’nde çok sayıda örnekleri mevcuttur. Ancak kalenin merkezinde, iç kalede bu tür bir mezara ilk kez rastlıyoruz. Mezarın kısa bir giriş koridoru var ve girişte dairesel bir kapak taşı bulunuyor. Henüz taşı açamadık, dolayısıyla içeri girebilmiş değiliz. Ancak mezar yapısında kemerli klineler görülebiliyor. Girişin üst kısmında Süryanice olduğu düşünülen bir yazıt yer almakta. Yazıt çözüldüğünde, mezarın kime ait olduğu anlaşılabilir.”
Osroene Krallığı’na Ait Olabilir
Mezarın Geç Antik Çağ dönemine ait olduğuna dikkat çeken Kozbe, söz konusu alanın bir dönem halk arasında Abgar Krallığı olarak bilinen Osroene Krallığı’nın hüküm sürdüğü bir bölge olduğuna işaret etti. Kozbe, “Bu mezarın, Osroene Kraliyet ailesinden birine ait olma ihtimali var. Kaya mezarlarının 4. ile 6. yüzyıllar arasında yaygın olduğu biliniyor. Ancak mezar Abgar Krallığı dönemine aitse, 3. yüzyıla da tarihlenebilir. Şu an için kesin tarih veremesek de, mezarın Geç Antik Çağ’a yani 3. ile 8. yüzyıllar arasına ait olduğunu söyleyebiliriz. Mezarın içinden çıkacak buluntular ya da yazıtın içeriği bize net bilgi sağlayacaktır.” dedi.
