Eskişehir’in Tarihi Konumu
Eskişehir, Anadolu’nun en eski yerleşim alanlarından biri olarak tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yaptı. Friglerden Bizans’a, Selçuklulardan Osmanlı’ya kadar farklı uygarlıkların merkezi olan şehir, köklü geçmişiyle dikkat çekiyor. Ancak Eskişehir’in modern anlamda “il” statüsünü kazanması, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarında gerçekleşti. Peki Eskişehir, günümüzdeki bağımsız il kimliğini kazanmadan önce hangi idari yapıya bağlıydı?
Osmanlı Döneminde Eskişehir’in İdari Yapısı
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Eskişehir, Anadolu Eyaleti’nin bir parçası olarak yönetiliyordu. O dönemde sancak ve kaza sistemi geçerliydi. Eskişehir, farklı dönemlerde Kütahya ve Bursa sancaklarına bağlanarak idari açıdan yönetildi. Tarımsal üretim kapasitesi, ticaret yolları üzerindeki konumu ve demiryolu hattının açılması, Eskişehir’in Osmanlı döneminde önemli bir yerleşim yeri olmasını sağladı. Ancak bu dönemde Eskişehir, bağımsız bir vilayet değil, daha çok bağlı olduğu idari merkezlerin gölgesinde kalan bir kaza konumundaydı.
Cumhuriyet Döneminde İl Statüsüne Geçiş
Eskişehir, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanıyla birlikte modern idari yapılanmada yeniden düzenlendi. 1923 yılında çıkarılan kararlarla şehir, bağımsız bir il statüsüne kavuştu. Böylece Kütahya’ya bağlı bir sancak konumundan ayrılarak müstakil bir vilayet haline geldi. Bu süreç, Eskişehir’in ekonomik ve sosyal gelişiminin hızlanmasında kritik bir rol oynadı. Demiryolu hattının merkezlerinden biri olması, şehri kısa sürede sanayi ve ticaretin merkezi konumuna taşıdı.
Eskişehir’in Bağımsız İl Olmasının Sonuçları
Eskişehir’in Kütahya’dan ayrılarak il olması, bölgenin kalkınmasında dönüm noktası oldu. 20. yüzyılın ortalarından itibaren sanayileşme hareketlerinin merkezi haline gelen şehir, aynı zamanda eğitim ve kültür alanında da ön plana çıktı. 1950’li yıllarda kurulan fabrikalar, şehri bir sanayi kenti haline getirirken, Anadolu Üniversitesi’nin kuruluşuyla Eskişehir, bir öğrenci kenti kimliği kazandı. İl statüsünün getirdiği bağımsız idari yapı, şehirdeki yatırımların artmasına ve halkın refah seviyesinin yükselmesine büyük katkı sağladı.
Bugünkü Eskişehir’in Konumu
Günümüzde Eskişehir, İç Anadolu Bölgesi’nin en gelişmiş şehirlerinden biri olarak Türkiye’nin kültür, eğitim ve sanayi merkezlerinden biri haline gelmiştir. Kütahya’ya bağlı bir sancakken bağımsız il olması, şehrin tarihsel kökeninde önemli bir dönemeçtir. Bu durum, Eskişehir’in yalnızca coğrafi değil, aynı zamanda sosyoekonomik açıdan da kendi kimliğini oluşturmasına imkân sağlamıştır.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım