Şanlıurfa, yalnızca tarihiyle ve kültürel mirasıyla değil, aynı zamanda zengin bitki çeşitliliğiyle de dikkat çeken bir şehir. Fırat ve Dicle nehirleri arasında yer alan bereketli toprakları, hem tarım ürünlerine hem de şifalı bitkilere ev sahipliği yapıyor. Yöre halkı, yüzyıllardır doğadan topladığı bu bitkileri hem mutfakta hem de sağlık alanında kullanarak geleneksel bilgiyi günümüze taşımayı başarıyor. Ancak birçok bitki, bölge dışında pek bilinmediği için hâlâ keşfedilmeyi bekleyen gizli hazineler arasında yer alıyor.
Şanlıurfa Dağlarında Yetişen Şifalı Otlar
Şanlıurfa’nın dağlık kesimleri, özellikle Karacadağ ve Tek Tek Dağları, pek çok şifalı bitkiye ev sahipliği yapıyor. Dağ kekiği, adaçayı ve zahter bu bitkilerin başında geliyor. Zahter çayı, bağışıklık sistemini güçlendirmesiyle bilinirken; adaçayı özellikle boğaz ağrılarına ve öksürüğe karşı halk arasında yaygın olarak tüketiliyor. Dağ kekiği ise sadece yemeklerde baharat olarak değil, sindirim sistemini düzenleyici özelliğiyle de önemli bir yere sahip.
İsot Biberinin Şifa Veren Gücü
Şanlıurfa denildiğinde akla gelen ilk lezzetlerden biri isot biberidir. Ancak isot sadece yemeklere kattığı eşsiz tat ile değil, aynı zamanda sağlık açısından sunduğu faydalarla da bilinir. Yüksek oranda C vitamini içeren isot, bağışıklık sistemini desteklerken metabolizmayı hızlandırıcı özelliğiyle de dikkat çeker. Yörede halk, kış aylarında isotlu çorba ve yemekler tüketerek soğuk algınlığına karşı korunmaya çalışır.
Çörek Otu ve Reyhanın Önemi
Şanlıurfa’da bilinen bir diğer şifalı bitki çörek otudur. “Ölümden başka her derde deva” olarak nitelendirilen çörek otu, bağışıklığı güçlendirici ve sindirimi kolaylaştırıcı etkileriyle halk arasında yaygın olarak kullanılır. Bunun yanı sıra reyhan da Urfa mutfağında önemli bir yere sahiptir. Hoş kokusu ve ferahlatıcı etkisiyle bilinen reyhan, özellikle yaz aylarında hazırlanan şerbetlerde kullanılarak serinletici bir içecek haline getirilir.
Tek Tek Dağları’nın Gizli Hazineleri
Tek Tek Dağları, pek çok endemik bitkiye ev sahipliği yapmasıyla dikkat çeker. Bu bölgede yetişen geven otu, halk arasında yara iyileştirici özelliğiyle bilinir. Ayrıca bu bitkiden elde edilen sakız, geçmişte mide rahatsızlıklarına karşı da kullanılmıştır. Yine aynı bölgede yetişen bazı aromatik otlar, sadece baharat olarak değil, solunum yolu rahatsızlıklarını hafifletmek için de tüketilmektedir.
Şifalı Bitkilerin Günümüzdeki Yeri
Şanlıurfa’da şifalı bitkiler yalnızca geleneksel yöntemlerle değil, modern yaşamda da önemini koruyor. Aktarlarda satılan bu ürünler, hâlâ birçok aile tarafından tercih ediliyor. Özellikle doğal tedaviye yönelimin arttığı günümüzde, Şanlıurfa’nın bilinmeyen bitkileri, hem sağlık hem de gastronomi açısından daha fazla değer kazanıyor.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım
