Geri kazanım sistemlerinden deniz çöplerinin temizlenmesine, tehlikeli atıkların güvenli bertarafından deprem bölgesindeki enkaz yönetimine kadar pek çok alanda yürütülen çalışmalar; doğal kaynakların korunması, ekonomik değer yaratılması ve gelecek nesillere daha yaşanabilir bir çevre bırakılması yönünde güçlü adımların atıldığını göstermektedir.
Elde edilen başarılar yalnızca çevresel değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal faydalarıyla da öne çıkmakta; Türkiye’nin ulusal ve uluslararası düzeyde çevre politikalarında örnek bir ülke konumuna gelmesini sağlamaktadır.
1- SIFIR ATIK PROJESİ
Türkiye, Sıfır Atık Hareketi ile 7 yılda çevreden enerjiye, sera gazı salımından depolama alanına kadar pek çok alanda tasarruf sağlayarak hem ekonomiye hem de geleceğe yatırım yapmıştır. Bugüne kadar 205 bin binada Sıfır Atık Yönetim Sistemi’ne geçilmiş, 2017’de %13 olan geri kazanım oranı 2024’te %36,08’e çıkarılmıştır. Bakanlık, 2035 yılında bu oranı %60’a çıkarmayı hedeflemektedir.
Sıfır Atık Projesi ile 74,5 milyon ton atık ekonomiye geri kazandırılmış; 256 milyar lira ekonomik değer, 552,7 milyon ağacın kesilmesinin önlenmesi, 1,71 trilyon litre su ve 227,3 milyar kilovatsaat enerji tasarrufu gibi dev kazanımlar elde edilmiştir.
2- SIFIR ATIK MAVİ HAREKETİ
10 Haziran 2019’da Emine Erdoğan’ın himayelerinde başlatılan Sıfır Atık Mavi Hareketi ile deniz çöpleri temizlenmekte, kıyılarda eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri yürütülmektedir. Birinci 5 yıllık plan kapsamında 275 bin ton, ikinci dönemde ise 5 ayda 30 bin ton deniz çöpü toplanmıştır.
3- 2025 YILI PLANLAMALARI
Deniz Çöpleri İl Eylem Planları’nın uygulanmasına devam edilecek.
AB Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) ile “Türkiye’de Deniz Çöpü Yönetimi Kapasitesinin Artırılması” projesi başlatılacak.
“Sıfır Atık Mavi Günü” ilan edilecek.
Eczacıbaşı, Halkbank gibi kurumlarla farkındalık projeleri yürütülecek.
4- DEPOZİTO YÖNETİM SİSTEMİ
Türkiye Çevre Ajansı tarafından yürütülen Depozito Yönetim Sistemi, 2019’da Kızılcahamam’da, 2025’te Sakarya’da uygulanmaya başlanmıştır. 2026 itibarıyla tüm ülkede yaygınlaştırılması planlanmaktadır. Şu ana kadar 5,8 milyon tek kullanımlık içecek ambalajı toplanmıştır.
DOA uygulaması sayesinde vatandaşlar ambalajları makinelerde iade ederek dijital cüzdanlarına bakiye kazanabilmektedir. Bu sistemle yılda 520 milyon avro kazanç sağlanması öngörülmektedir.
5- TEHLİKELİ ATIKLARIN BERTARAFI
MoTAT Projesi ile 2016’dan bu yana 25 milyon tondan fazla tehlikeli atık çevreye zarar vermeden bertaraf edilmiştir. 2025 yılının ilk 9 ayında ise 2,9 milyon ton atık güvenle taşınmıştır.
6- DEPREM BÖLGESİNDE ENKAZ YÖNETİMİ
Kahramanmaraş ve Hatay’da yıkıntı atıklarının çevreye duyarlı yönetimi için BM Kalkınma Programı ve Japonya Hükümeti desteğiyle geri kazanım tesisleri kurulmuştur. Elde edilen malzemeler beton, yol ve altyapı projelerinde kullanılmaktadır.
SONUÇ
Sıfır Atık Hareketi yalnızca bir çevre projesi değil; aynı zamanda ekonomik kalkınma, enerji verimliliği ve toplumsal bilinçlenme alanlarında güçlü bir dönüşüm aracıdır. Elde edilen veriler, hareketin ülkemiz için kapsamlı bir kalkınma vizyonuna dönüştüğünü ve küresel ölçekte örnek uygulamalara örnek teşkil ettiğini göstermektedir.